ایران با جمعیتی بالغ بر 10 میلیون نفر معلول، وظیفه‌ای سنگین در قبال ایجاد فرصت‌های برابر شغلی برای این قشر از جامعه دارد. خوشبختانه، در سال‌های اخیر گام‌های بلندی در جهت تحقق این امر برداشته شده است. در این مقاله، به بررسی وضعیت استخدام معلولین در ایران، قوانین و مقررات مربوطه، و راهکارهای تسهیل اشتغال این افراد می‌پردازیم.
- قانون جامع حمایت از حقوق معلولین: این قانون که در سال 1386 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، مواردی را به منظور حمایت از حقوق معلولین در زمینه‌های مختلف، از جمله اشتغال، پیش‌بینی کرده است. بر اساس این قانون، 3 درصد از سهمیه استخدامی دستگاه‌های دولتی و عمومی به معلولین اختصاص یافته است.
- آیین‌نامه استخدام سه درصدی معلولین: این آیین‌نامه که در سال 1387 به تصویب هیات وزیران رسید، به تفصیل نحوه اجرای قانون جامع حمایت از حقوق معلولین در زمینه استخدام را تشریح می‌کند.
- قانون ارتقای کیفی نظام اداری جمهوری اسلامی ایران: این قانون که در سال 1386 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، مواردی را به منظور تسهیل استخدام معلولین در دستگاه‌های دولتی پیش‌بینی کرده است. بر اساس این قانون، دستگاه‌های دولتی موظفند نسبت به مناسب‌سازی فضای فیزیکی محل کار برای تردد و فعالیت معلولین اقدام کنند.
وضعیت فعلی استخدام معلولین در ایران
با وجود قوانین و مقررات موجود، چالش‌های متعددی در زمینه اشتغال معلولین در ایران وجود دارد.
- عدم آگاهی کارفرمایان از قوانین مربوط به استخدام معلولین: بسیاری از کارفرمایان از قوانین و مقررات مربوط به استخدام معلولین آگاهی کافی ندارند و از این رو، در انجام تعهدات قانونی خود کوتاهی می‌کنند.
- نبود امکانات مناسب در محل کار: بسیاری از محل‌های کار برای تردد و فعالیت معلولین مناسب‌سازی نشده‌اند و این امر موجب ایجاد مشکلاتی برای این افراد می‌شود.
- نگرش منفی برخی افراد نسبت به معلولین: متاسفانه، هنوز هم برخی افراد نسبت به معلولین نگاه منفی دارند و این امر موجب می‌شود تا فرصت‌های شغلی برای این افراد محدود شود.
راهکارهای تسهیل اشتغال معلولین
برای تسهیل اشتغال معلولین در ایران، اقدامات مختلفی می‌توان انجام داد:
- آموزش و اطلاع‌رسانی: لازم است تا آموزش‌های لازم به کارفرمایان در زمینه قوانین و مقررات مربوط به استخدام معلولین ارائه شود. همچنین، باید از طریق رسانه‌ها و سایر ابزارهای اطلاع‌رسانی، آگاهی جامعه نسبت به توانمندی‌های معلولین افزایش یابد.
- مناسب‌سازی محل کار: دستگاه‌های دولتی و عمومی موظفند نسبت به مناسب‌سازی فضای فیزیکی محل کار برای تردد و فعالیت معلولین اقدام کنند. همچنین، می‌توان از طریق ارائه مشوق‌های مالی به کارفرمایان، آنها را به مناسب‌سازی محل کار خود برای معلولین تشویق کرد.
- حمایت‌های مالی: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی به معلولین، آنها را در زمینه ایجاد شغل خودکار و یا یافتن شغل مناسب یاری کند.
- تغییر نگرش: لازم است تا با انجام برنامه‌های فرهنگی و آموزشی، نگرش منفی برخی افراد نسبت به معلولین تغییر کند و جامعه به سمت پذیرش و احترام به این قشر از جامعه سوق داده شود.
نتیجه‌گیری
استخدام معلولین نه تنها حق این افراد است، بلکه فواید بسیاری برای جامعه نیز دارد. با ایجاد فرصت‌های برابر شغلی برای معلولین، می‌توانیم شاهد حضور فعال‌تر این قشر از جامعه در عرصه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی باشیم و به سوی جامعه‌ای فراگیرتر و عادلانه‌تر گام برداریم.
