در پرتو آموزه‌های والای اسلام، کرامت و منزلت انسانی فارغ از هرگونه نقص و ناتوانی، امری خدشه‌ناپذیر است. معلولین به عنوان عضوی ارزشمند از جامعه، حقی مسلم در برخورداری از احترام، حمایت و فرصت‌های برابر دارند. در این مقاله، با تکیه بر تعالیم نورانی اسلام، به بررسی چگونگی رفتار شایسته با معلولان می‌پردازیم.
ریشه‌های قرآنی و روایی احترام به معلولین:
قرآن کریم در آیات متعددی بر احترام و تکریم انسان‌ها، فارغ از هرگونه تمایز و ویژگی ظاهری، تأکید می‌کند. در آیه 13 سوره حجرات می‌خوانیم: “ای مردم، همه شما از یک نفس آفریده شده‌اید و خداوند شما را به گروه‌ها و قبایل تقسیم کرد تا یکدیگر را بشناسید. در نزد خداوند گرامی‌ترین شما با تقواترین شماست.”
همچنین در روایات متعددی از معصومین (ع) بر احترام به معلولان و پرهیز از هرگونه اهانت و تمسخر آنان سفارش شده است. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: “کسی که به نابینایی توهین کند، خداوند او را به نابینایی مبتلا خواهد کرد.” (بحارالانوار، ج 75، ص 68)
آثار و برکات تکریم معلولان در جامعه:
احترام به معلولان، نه‌تنها حقی انسانی و اخلاقی است، بلکه آثار و برکات فراوانی نیز برای جامعه به همراه دارد. این امر، حس همدلی و نوع‌دوستی را در افراد تقویت می‌کند، جامعه را به فضایی امن و پویا تبدیل می‌کند و زمینه را برای شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های معلولان فراهم می‌آورد.
مصادیق احترام به معلولین در سیره عملی معصومین (ع):
معصومین (ع) در سیره عملی خود، همواره الگوی بارزی از احترام و تکریم معلولان بوده‌اند. حضرت علی (ع) در دوران حکومتی خود، به طور ویژه به امور معلولان توجه می‌کردند و از حقوق آنان دفاع می‌کردند. ایشان در نامه‌ای به مالک اشتر، دستور می‌دهند که “نسبت به معلولان و نیازمندان، نهایت مهربانی و عطوفت را به کار گیر و امور آنان را با نهایت دقت و رسیدگی پیگیری کن.” (نهج‌البلاغه، نامه 53)
تسهیل امور و رفع موانع پیش روی معلولان:
یکی از مهم‌ترین مصادیق یاری‌رساندن به معلولین، تسهیل امور و رفع موانع پیش روی آنان در زندگی روزمره است. مناسب‌سازی معابر عمومی، اماکن دولتی و وسایل حمل و نقل، از جمله اقداماتی است که می‌تواند نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی معلولان ایفا کند.
معلولان نیز مانند سایر افراد جامعه، از حق مشارکت در فعالیت‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی برخوردارند. ایجاد بستر مناسب برای این مشارکت، از جمله وظایف مهم جامعه است. با فراهم کردن فرصت‌های برابر برای معلولین، می‌توان از استعدادها و توانمندی‌های آنان در جهت پیشرفت و توسعه جامعه بهره برد.
